आज, 25 डिसेंबर 2024, भारताचे माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांची 100 वी जयंती साजरी केली जात आहे. अटलबिहारी वाजपेयी हे केवळ एक महान राजकारणी नाहीत, तर ते एक प्रखर देशभक्त आणि आपल्या देशासाठी समर्पित व्यक्तिमत्व होते. त्यांनी देशसेवेसाठी आपले सर्वस्व अर्पण केले. आजीवन अविवाहित राहून, त्यांनी आपल्या कर्तव्याला महत्त्व दिले आणि देशाच्या प्रगतीसाठी योगदान दिले. अटलबिहारी वाजपेयी यांचा जन्म 25 डिसेंबर 1924 रोजी मध्यप्रदेशातील ग्वालियर संस्थानात एका प्राथमिक शिक्षकाच्या घरात झाला. भारतीय राजकारणातील त्यांच्या योगदानाने आणि त्यांच्या विचारशक्तीने भारतीय लोकशाहीला गोडवा दिला. वाजपेयी हे उदारमतवादी जागतिक दृष्टीकोनाचे समर्थक होते आणि त्यांचे लोकशाही तत्त्वांवरील दृढ विश्वास सर्वांनाच आदर देणारे होते. त्यांचा जीवनक्रम आणि राजकारणातील प्रभाव आजही अनेकांच्या मनात ठळक आहे. त्यांच्या योगदानाचे मूल्य आणि त्यांची कार्यक्षमता आजही भारतीय राजकारणात सन्मानित ठरते.
विद्यार्थीदशेतच राजकारणात पाऊल
ब्रिटीश सत्तेला भारतातून परत पाठवण्यासाठी 1942 मध्ये झालेल्या भारत छोडो चळवळीत सहभागी होऊन, वाजपेयींनी विद्यार्थीदशेतच राजकारणाचे प्रारंभिक धडे गिरवले. राज्यशास्त्र आणि कायद्याचे विद्यार्थी असलेले अटलबिहारी वाजपेयी शालेय काळातच परकीय संबंधात रुचि दाखवत होते. वाजपेयी यांनी पत्रकारितेतून आपल्या करिअरची सुरुवात केली, परंतु 1951 मध्ये भारतीय जनसंघात प्रवेश करण्यासाठी त्यांनी पत्रकारिता सोडली. भारतीय जनता पक्ष, जो सध्याच्या राष्ट्रीय लोकशाही आघाडीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे, पूर्वी जनसंघ म्हणून ओळखला जात होता. समीक्षकांच्या दृष्टीने अत्यंत प्रशंसा मिळवलेले वाजपेयी हे एक ख्यातनाम कवी होते. त्याचबरोबर, आपल्या व्यस्त कार्यातून वेळ काढून ते संगीत आणि पाककलेतही विशेष रस घेत होते.
अटलबिहारी वाजपेयी यांची राजकीय कारकीर्द
अटलबिहारी वाजपेयी यांची राजकीय कारकीर्द अत्यंत प्रेरणादायक आणि महत्त्वपूर्ण ठरली. 1951 मध्ये त्यांनी भारतीय जनसंघ (BJS) ची स्थापना केली आणि संस्थापक सदस्य म्हणून राजकारणात प्रवेश केला. 1957 मध्ये उत्तर प्रदेशातील बलरामपूर मतदारसंघातून 52 टक्के मते मिळवून ते दुसऱ्या लोकसभेवर निवडून आले. याच वर्षी ते भारतीय जनसंघ संसदीय पक्षाचे नेते बनले. 1962 मध्ये त्यांची राज्यसभेवर निवड झाली. 1966 मध्ये त्यांना सरकारी आश्वासन समितीचे अध्यक्षपद देण्यात आले, तर 1968 मध्ये ते भारतीय जनसंघाचे अध्यक्ष झाले.
1971 मध्ये ग्वाल्हेरमधून 5व्या लोकसभेसाठी पुन्हा निवडून येताना त्यांनी काँग्रेसचे गौतम शर्मा यांना पराभूत केले. 1977 मध्ये काँग्रेसच्या शशी भूषण यांना 75,000 मतांच्या फरकाने पराभूत करून नवी दिल्लीतून 6व्या लोकसभेसाठी निवडून आले. 1977 मध्ये ते परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालयाचे केंद्रीय कॅबिनेट मंत्री झाले आणि त्याच वर्षी भारतीय जनता पक्षाच्या स्थापनेमध्ये ते एक संस्थापक सदस्य होते.
1980 मध्ये त्यांनी नवी दिल्ली मतदारसंघातून 48 टक्के मते मिळवून 7व्या लोकसभेसाठी पुन्हा निवडून येण्याची उपलब्धी मिळवली. त्याच वर्षी ते भारतीय जनता पक्षाचे अध्यक्ष झाले. 1986 मध्ये ते पुन्हा राज्यसभेवर निवडून आले. 1988 मध्ये ते सामान्य उद्देश समितीचे सदस्य, सदन समितीचे सदस्य आणि व्यवसाय सल्लागार समितीचे सदस्य म्हणून काम करत होते. 1990 मध्ये ते याचिका समितीचे अध्यक्ष बनले.
1991 मध्ये मध्य प्रदेशातील विदिशा लोकसभा मतदारसंघातून काँग्रेसचे प्रताप शर्मा यांना 1,00,000 मतांच्या फरकाने पराभूत करून ते 10व्या लोकसभेवर पुन्हा निवडून आले. त्याच वर्षी ते लोकलेखा समितीचे अध्यक्ष बनले. 1993 मध्ये ते परराष्ट्र व्यवहार समितीचे अध्यक्ष बनले आणि लोकसभेचे विरोधी पक्षनेते म्हणून काम केले.
1996 मध्ये लखनऊमधून 52 टक्के मते मिळवून ते 11व्या लोकसभेसाठी पुन्हा निवडून आले. 16 मे 1996 ते 31 मे 1996 पर्यंत ते भारताचे पंतप्रधान म्हणून कार्यरत होते, परंतु अल्पकालीन सरकार असल्यानं त्यांचे पंतप्रधानपद थोडक्यातच होते. 1996 मध्येच ते लोकसभेचे विरोधी पक्षनेते झाले.
1997 मध्ये ते परराष्ट्र व्यवहार समितीचे अध्यक्ष झाले आणि 1998 मध्ये लखनऊमधून सपाचे मुझफ्फर अली यांना पराभूत करून ते 12व्या लोकसभेसाठी निवडून आले. 1998 ते 1999 या काळात ते भारताचे पंतप्रधान होते, तसेच परराष्ट्र मंत्री आणि इतर मंत्रालयांचे प्रभारी होते.
1999 मध्ये लखनऊमधून 13व्या लोकसभेसाठी पुन्हा निवडून आले आणि काँग्रेसचे करण सिंह यांना एक लाखाहून अधिक मतांनी पराभूत केले. यानंतर ते लोकसभेत भारतीय जनता पक्ष आणि संसदीय पक्षाचे नेते म्हणून निवडून आले. 1999 मध्ये ते पुनः भारताचे पंतप्रधान झाले आणि 13 ऑक्टोबर 1999 ते मे 2004 पर्यंत पंतप्रधानपदावर होते, तसेच काही मंत्रालयांचे प्रभारी म्हणून त्यांनी काम केले.
2004 मध्ये लखनऊमधून 14व्या लोकसभेसाठी पुन्हा निवडून आले आणि भारतीय जनता पक्ष तसेच NDA संसदीय पक्षाचे अध्यक्ष म्हणून त्यांनी कार्य केले. अटलबिहारी वाजपेयी यांची राजकीय कारकीर्द भारतीय राजकारणातील एक अमुल्य धरोहर आहे.
वाजपेयींच्या जीवनातील अज्ञात कथा
अटलजींच्या जीवनात अनेक अश्या गोष्टी आहेत, ज्यांचा उलगडा फार कमी लोकांना झाला आहे. त्यांचे वाचन आणि लेखन याबाबत त्यांचा प्रेम अत्यंत अनोखा होता. ते शालेय वयातच कविता लिहीत होते आणि त्यांच्या कविता राजकारणाच्या गूढ आणि जटिल स्थितींना व्यक्त करायच्या. एका प्रसिद्ध कथेप्रमाणे, वाजपेयींनी भारताच्या पंतप्रधान पदावर असताना रात्री उशिरा राजकीय बैठकीत विचारले की, “आज काही विचारले नाहीत का?” त्यावर सगळे हसले, पण हे त्यांचे साधेपण होते.
वाजपेयींचे अज्ञात प्रेम
अटलजींच्या जीवनात एक प्रेमकथा असूनही ती फारच गुप्त राहिली आहे. ऐकले गेले आहे की त्यांची एक गहिरं प्रेमकहाणी एका प्रसिद्ध पत्रकार सोबत होती. मात्र, त्यांनी कधीच त्यावर कोणताही खुलासा केला नाही. या प्रेमकथेचा खुलासा केल्यास त्यांची जीवनशैली आणि राजकारणातील साधेपणा उंचावले असते, तरी त्यांनाही खासगी गोष्टी सुरक्षित ठेवायच्या होत्या.
अंतिम शब्द
अटल बिहारी वाजपेयी यांचा मृत्यू १६ ऑगस्ट २०१८ रोजी झाला. त्यांच्या निधनानंतर ‘माझ्या जीवनातील संघर्ष आणि आनंद यांचा अनुभव घेतला आणि मी एक साधा कार्यकर्ता होण्याचा प्रयत्न केला’ अशी त्यांची शेवटची शब्द जगाला दिली. त्यांच्या जीवनाचे धडे आणि कार्यक्षेत्रातील योगदान हे भारतीय राजकारणाला सदैव प्रेरणा देत राहील. अटलजींच्या कार्यामुळेच आज भारत जगाच्या नकाशावर एक बलवान राष्ट्र म्हणून उभा आहे. त्यांचे नेतृत्व, दूरदृष्टी, आणि देशप्रेम हा भारतीय राजकारणाचा एक अमूल्य ठेवा आहे.
