” झारखंडच्या निवडणुकीत भाजपचा धक्कादायक पराभव “
लोकसभा निवडणुकीनंतर महाराष्ट्र विधानसभा आणि झारखंड विधानसभा निवडणुकीचे कार्यक्रम जाहीर करण्यात आले होते. झारखंड विधानसभा निवडणुकीची प्रक्रिया दोन टप्प्यांमध्ये पार पडली. पहिला टप्पा १३ नोव्हेंबर २०२४ रोजी आणि दुसरा टप्पा २० नोव्हेंबर २०२४ रोजी पार पडला. पहिल्या टप्प्यात झारखंड राज्यातील ४३ विधानसभा मतदारसंघांमध्ये मतदान झाले, तर दुसऱ्या टप्प्यात ३८ विधानसभा मतदारसंघांचा समावेश होता.
या निवडणुकीत प्रमुखपणे झारखंड मुक्ती मोर्चा, भारतीय जनता पार्टी, काँग्रेस, आणि राष्ट्रीय जनता दल यांसारखे प्रमुख राजकीय पक्ष रिंगणात होते. झारखंडमधील २०२४ च्या विधानसभा निवडणुकीला अनेक कारणांनी विशेष महत्त्व प्राप्त झाले होते. यातील सर्वात मोठं कारण म्हणजे तत्कालीन मुख्यमंत्री हेमंत सोरेन यांच्याविरोधात मनी लॉन्ड्रिंगच्या आरोपात आर्थिक गुप्तचर संचालनालय (ईडी) कडून कारवाई केली गेली होती. ईडीने हेमंत सोरेन यांना अटक केल्यामुळे संपूर्ण राज्यासह देशभरातून या घडामोडीवर जोरदार प्रतिक्रिया उमठल्या.
हेमंत सोरेन यांच्या अटकेनंतर, झारखंड राज्यातील मुख्यमंत्री पदाची धुरा त्यांचे वडील, चम्पाई सोरेन यांनी घेतली. हेमंत सोरेन यांच्या अटकेची चर्चा आणि त्यानंतर चम्पाई सोरेन यांचे नेतृत्व हेदेखील अनेक मतदारांसाठी निर्णय घेण्याचे महत्त्वपूर्ण घटक ठरले. झारखंड विधानसभा निवडणूक २०२४ हा एक ऐतिहासिक आणि चुरशीचा लढा ता, ज्यात राज्याच्या राजकारणात होणाऱ्या महत्त्वपूर्ण बदलांचे प्रतीक बनले.
झारखंड विधानसभा निवडणुकीतील Exit Poll आणि प्रत्यक्ष निकालांचा उलटफेर
निवडणुकीनंतर, मतदारांच्या मनात एकच उत्सुकता असते आणि ती म्हणजे Exit Poll. जशी देशभरात प्रत्येक निवडणुकीनंतर Exit Poll च्या अंदाजांची सर्वांगीण अपेक्षा असते, तशीच झारखंडमधील निवडणुकीनंतर मतदारांच्या मनात देखील याच विषयावर चर्चा सुरू होती. मतदान झाल्यानंतर संध्याकाळी विविध संस्थांच्या Exit Poll च्या अंदाजांची सुरूवात झाली. यावेळी अनेक कंपन्यांनी आपले अंदाज जाहीर केले, आणि त्या सर्वांमध्ये एकच समानता होती एनडीए (NDA) आघाडीला बहुमत मिळेल असा दावा केला जात होता.
झारखंडच्या निवडणुकीत, जवळपास सर्व Exit Poll मध्ये एनडीए आघाडीला स्पष्ट बहुमत मिळेल अशी शक्यता व्यक्त केली गेली होती. मतमोजणीच्या निकालांनंतर जे घडले, ते सर्वांच्या अपेक्षेपेक्षा वेगळं होतं. जशा महाराष्ट्रातील निवडणुकीत Exit Poll चा अंदाज चुकला होता, तशाच प्रकारे झारखंडमध्ये देखील Exit Poll च्या निकालांनी गोंधळ उडवला. यावेळी, त्याच सर्वेक्षणांमध्ये अनुमान घेतलेली एनडीए आघाडीची सत्ता फसली आणि अंतिम निकालांमध्ये INDIA आघाडीने बहुमत मिळवले. या उलटफेराने पुन्हा एकदा सिद्ध केलं की Exit Poll हे फक्त अंदाज असतात, आणि प्रत्यक्ष परिणाम ते कितीही अचूक असले तरी प्रत्येक वेळेस ते सत्यासारखे ठरत नाहीत.
झारखंड विधानसभा निवडणुकीतील पक्षांचे विजय आणि नेतृत्वाची रचना
झारखंड विधानसभा निवडणुकीत एकूण ८१ विधानसभा मतदारसंघांपैकी प्रमुख पक्षांनी आपापल्या ताकदीनुसार स्थान प्राप्त केले. या निवडणुकीत झारखंड मुक्ती मोर्चाला सर्वाधिक ३४ जागा मिळाल्या, ज्यामुळे त्याचे प्रभावी स्थान अधोरेखित झाले. झारखंड मुक्ती मोर्चाच्या विजयाचे नेतृत्व हेमंत सोरेन यांच्या नेतृत्वात झाले, जे राज्याच्या राजकारणात एक महत्त्वपूर्ण वळण ठरले. त्याचबरोबर काँग्रेस पक्षाला १६ जागा मिळाल्या, आणि या विजयाचे श्रेय रामेश्वर उरांव यांच्या नेतृत्वाला दिले जात आहे.
भारतीय जनता पार्टी (भा.ज.प.) ने २१ जागा मिळवून अपेक्षेप्रमाणे त्यांना बहुमत मिळवता आले नाही. भाजपच्या विजयाचे नेतृत्व बाबुलाल मरंडी यांनी केले. राष्ट्रीय जनता दल (राजद) ने ४ जागा मिळवून आपले स्थान कायम राखले, तर Communist Party of India (CPI) ने २ जागा मिळविल्या. या निवडणुकीत झारखंडमधील इतर छोटे पक्ष देखील सक्रिय होते. AJSU पार्टी, लोकशाही जनशक्ती पार्टी, झारखंड लोकतांत्रिक क्रांतिकारी मोर्चा आणि जनता दल प्रत्येकाला १ जागा मिळाली.
झारखंडमधील निवडणुकीतील ऐतिहासिक विजय
झारखंड विधानसभा निवडणुकीत अनेक घडामोडी घडल्या, ज्यांनी राज्याच्या राजकारणात मोठे बदल घडवले. यामध्ये एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे मणी लॉन्डरिंग प्रकरणी हेमंत सोरेन यांच्या अटकेचा मुद्दा. त्यावेळी असे वाटत होते की, या प्रकरणामुळे झारखंड मुक्ती मोर्चाला मोठा फटका बसू शकेल. तथापि, मतदारांच्या प्रतिक्रियांनी या विचाराला उलट फेरी दिली आणि झारखंड मुक्ती मोर्चाला जबरदस्त प्रतिसाद मिळाला. यामुळे विरोधकांची सर्व अपेक्षाही चुकली, आणि झारखंड मुक्ती मोर्चाने विजय मिळवला. भाजपची दारुण पराभवाची स्थिती निर्माण झाली, आणि त्यांची सत्ता स्थापनेची अपेक्षा अयशस्वी ठरली.
यात आणखी एक महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे, झारखंड मुक्ती मोर्चाचे संस्थापक सदस्य चंपई सोरेन यांनी ऐन निवडणुकीच्या तोंडावर भाजपमध्ये प्रवेश केला. चंपई सोरेन यांचा भाजपमध्ये समावेश झाल्यानंतर भाजपला असे वाटत होते की, त्यांचा हा प्रवेश त्यांच्या विजयात मदत करेल आणि ते राज्यात एक मजबूत स्थान मिळवू शकतील. परंतु, प्रत्यक्ष निकालात भाजपला अपेक्षित जागा मिळू शकल्या नाहीत.
झारखंडच्या राजकारणाची एक खासियत म्हणजे, या राज्यात प्रत्येक निवडणुकीत नव्या सरकाराची स्थापना होण्याची परंपरा आहे. परंतु, या निवडणुकीत एक ऐतिहासिक घडामोड घडली आणि पारंपारिक इतिहास मोडून, झारखंड मुक्ती मोर्चा आणि काँग्रेसच्या आघाडीने सरकार स्थापन केले. हेमंत सोरेन यांच्या नेतृत्वात झारखंड मुक्ती मोर्चा सत्तेत आला आणि राज्यात एक नवा पर्व सुरू झाला. यामुळे राज्यातील राजकीय वातावरणात एक मोठा बदल दिसून आला आहे.
